|
بررسی امکان‌پذیری کاربرد باران‌ساز برای طراحی سامانههای کوچک سطوح آبگیر باران
|
محمود عرب خدری*   ، زهرا گرامی ، رضا بیات ، صمد شادفر ، سعید نبی پی لشکریان ، یحیی پرویزی ، رحیم کاظمی |
| پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری |
|
|
چکیده: (1907 مشاهده) |
| شبیهسازهای باران ابزاری مناسب برای پژوهشهای مرتبط با فرایند فرسایش و رواناب هستند. لیکن امکان استفاده از این وسیله در مباحث دیگر نیز وجود دارد. مثلا در طراحی ابعاد سامانههای آبگیر باران از قبیل ریز حوزهها (Micro catchments) برای درختکاری در دامنهها و همچنین هلالیهای آبگیر در مراتع و تعیین ابعاد حوضچه جمعآوری آب، آگاهی از ضریب رواناب و حجم آب جمع شده ناشی از بارش ضروری است. به این منظور در یک پژوهش ملی چند تن خاک از چهار زمین دیم منتخب مشتمل بر فراغی (استان گلستان)، سرارود (استان کرمانشاه)، کوهین (استان قزوین) و سراب ننیز (استان کهگیلویه و بویراحمد) به آزمایشگاه شبیه‌ساز باران و فرسایش پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری منتقل شد و پس از آمادهسازی به روشهای استاندارد، تحت بارشی به شدت 64 میلیمتر در ساعت در سه شیب 6، 12 و 25 درصد به مدت 30 دقیقه قرار گرفت. چنین بارانی احتمال وقوع کمی دارد و قابل استفاده برای طراحی سامانههای مذکور است. دبی خروجی در طول آزمایش با فواصل 1 تا 3 دقیقه (جمعا در 17 نوبت) و حجم کل رواناب اندازهگیری و سپس ضریب رواناب و ظرفیت نفوذ خاکها با توجه حجم بارش محاسبه شد. ظرفیت نفوذ خاکها بین حدود 3 تا 6 سانتیمتر بر ساعت بدست آمد. ضریب رواناب این خاکها (به استثناء خاک سرارود با نفوذ بالا) بین 50 تا 90 درصد محاسبه شد. با توجه به ویژگیهای خاکها، به نظر میرسد ساختمان خاک، وزن مخصوص و مقدار ماده آلی عوامل تعیین کننده ظرفیت نفوذ باشند. حجم رواناب (به استثناء خاک سرارود) در شدیدترین رویدادها از هر مترمربع بین 15 تا 30 لیتر برآورد شد که در طراحی سامانههای سطوح آبگیر مذکور در بالا کاربرد دارد. برای خاکها با نفوذپذیری بالا، کوبیدن خاک یا استفاده از روشهای دیگر برای کاهش نفوذ و افزایش ضریب رواناب توصیه میشود. |
|
| واژه‌های کلیدی: سامانه سطوح آبگیر باران، شبیه ساز باران، ضریب رواناب، ظرفیت نفوذ. |
|
|
متن کامل [PDF 548 kb]
(325 دریافت)
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
